مقدمه
یکی از مهمترین و پیچیده ترین تحولات اجتماعی در نیم قرن اخیر توسعه شهرنشینی است. در ایران‌ درصد نسبت ‌شهرنشینی ‌ طی‌ سالهای‌ ۱۳۳۵ تا ۱۳۸۵ بیش از دو برابر شده‌ و از ۴/۳۱ درصد در سال‌ ۱۳۳۵ به‌۵/۶۸ درصد در سال‌ ۱۳۸۵ رسیده‌ است(مرکز آمار ایران‌، ۱۳۸۵- ۱۳۳۵). رشد شتابان شهرنشینی عواقب و پیامدهای متفاوتی را به دنبال داشته و با آسیب  های شهری متعددی همراه شده است. ناهنجاریهای تأسیساتی، آسیب های  اقتصادی،آسیب های زیست محیطی، نارسائی های خدماتی در حوزه های شهری و به دنبال آن ایجاد محله های حاشیه نشین از جمله پیامدهای شهرنشینی شتابان بشمار می رود. مفهوم حاشیه ای شدن حاکی از وجود یک پیرامون اقتصادی یا اجتماعی است و حکایت از آن دارد که مردم «خارج از نظام » زندگی می کنند(پاتر و دیگران، ۱۳۸۴: ۲۶۱). مسئله ای که در این رابطه قابل ذکر است، تاثیر کاربریهای شهری در میزان جذب افراد و نوعی قشربندی اجتماعی و اقتصادی است(رضویان،۱۳۸۱: ۷۰). قشربندی اجتماعی، بیشتر بر نابرابری اقتصادی- اجتماعی تأکید دارد(Blau,1982) و هدف بسیاری از جغرافیدانان کشف این نابرابری ها، کاهش تفاوتهای ناحیه ای و دستیابی به عدالتی است(پوراحمد، ۱۳۸۶: ۲۲۲) که در اثر توزیع عادلانه منابع و امکانات بین اعضای جامعه انسانی  بوجود می آید(miller,1999 :1) و این امر از جمله موضوعاتی است که همواره مورد توجه برنامه ریزان شهری بوده(hanik, 2007 : 17) و نظریه پردازان برنامه ریزی شهری را به ارائه فرضیاتی پیرامون پیدایش نابرابری بین شهروندان واداشته است(arbakaf, 2008 : 28). در این زمینه دیوید هاروی می¬گوید: تنها با حذف ساز و کارهای حاکم بر نظام کاربری زمین می توان از تشکیل گتوهای فقر جلوگیری کرد(شکویی، ۱۳۸۷: ۱۹۵). در اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز یکی از اساسی ترین اهداف دولت، ایجاد امکانات عادلانه میباشد(قربان نیا، ۱۳۸۰: ۲۸۱-۲۲۷). از این رو حکمروایی خوب می تواند جامعه شهری را از دو قطبی شدن دور سازد و از رشد حاشیه نشینی پیشگیری کند(برآبادی، ۱۳۸۴: ۱۲۶).

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                   صفحه

چکیده ………………………………………………………………………………………………………….. *

فصل اول: کلیات تحقیق……………………………………………………………………………………. *

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………….. ۱

۱-۱ بیان مساله…………………………………………………………………………………………………. ۲

۱-۲ ضرورت واهمیت تحقیق……………………………………………………………………………… ۴

۱-۳ اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………. ۵

۱-۴ فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………………. ۶

۱-۵ محدوده های تحقیق……………………………………………………………………………………. ۶

۱-۶ روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… ۶

۱-۷ پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………….. ۷

۱-۷-۱ تحقیقات خارجی……………………………………………………………………………………. ۷

۱-۷-۲ تحقیقات داخلی……………………………………………………………………………………… ۸

۱-۸ تعریف مفاهیم……………………………………………………………………………………………. ۱۰

۱-۸-۱ فضا…………………………………………………………………………………………………….. ۱۰

۱-۸-۱-۱ پراکندگی فضایی…………………………………………………………………………………. ۱۰

۱-۸-۱-۲ تحلیل فضایی…………………………………………………………………………………….. ۱۱

۱-۸-۱-۳ ساختار فضایی……………………………………………………………………………………. ۱۱

۱-۸-۲ حاشیه نشینی…………………………………………………………………………………………. ۱۱

۱-۸-۲-۱ حاشیه نشینی پیرامون شهری…………………………………………………………………… ۱۳

۱-۸-۲-۲ حاشیه های درون شهری……………………………………………………………………….. ۱۳

۱-۸-۳ مهاجرت………………………………………………………………………………………………. ۱۴

۱-۸-۴ مسکن………………………………………………………………………………………………….. ۱۴

۱-۸-۵ بیکاری…………………………………………………………………………………………………. ۱۵

۱-۸-۶ درآمد…………………………………………………………………………………………………… ۱۵

۱-۸-۷ متغیرهای تسهیل کننده……………………………………………………………………………… ۱۵

۱-۸-۸ متغیرهای محدود کننده…………………………………………………………………………….. ۱۶

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق…………………………………………………………………………….. *

۲-۱ واژه شناسی حاشیه نشینی…………………………………………………………………………….. ۲۰

۲-۲ مفهوم حاشیه نشینی…………………………………………………………………………………….. ۲۳

۲-۳ تاریخچه حاشیه نشینی…………………………………………………………………………………. ۲۴

۲-۳-۱ جهان…………………………………………………………………………………………………… ۲۴

۲-۳-۲ کشورهای درحال توسعه…………………………………………………………………………… ۲۵

۲-۳-۳ ایران……………………………………………………………………………………………………. ۲۶

۲-۴ فرایند شکل گیری وگسترش حاشیه نشینی……………………………………………………….. ۲۶

۲-۵ شاخص های حاشیه نشینی……………………………………………………………………………. ۲۸

۲-۵-۱ شاخص کالبدی………………………………………………………………………………………. ۲۸

۲-۵-۲ شاخص اجتماعی مسکن…………………………………………………………………………… ۲۹

۲-۵-۳ شاخص ترافیک……………………………………………………………………………………… ۲۹

۲-۵-۴ شاخص اقتصادی……………………………………………………………………………………. ۳۰

۲-۵-۵ شاخص خدمات شهری و بهداشتی……………………………………………………………… ۳۰

۲-۵-۶ شاخص اجتماعی و فرهنگی……………………………………………………………………… ۳۱

۲-۵-۷ شاخص فضای تفریحی و فراغتی……………………………………………………………….. ۳۲

۲-۶ عوامل موثر بر شکل گیری حاشیه نشینی…………………………………………………………… ۳۲

۲-۷ علل عمده شکل گیری پدیده حاشیه نشینی……………………………………………………….. ۳۴

۲-۷-۱ عوامل جمعیتی واجتماعی…………………………………………………………………………. ۳۴

۲-۷-۱-۱ رشد جمعیت……………………………………………………………………………………… ۳۴

۲-۷-۱-۲ مهاجرت…………………………………………………………………………………………… ۳۵

۲-۷-۱-۳ تبعیض نژادی…………………………………………………………………………………….. ۳۶

۲-۷-۲ عوامل اقتصادی………………………………………………………………………………………. ۳۷

۲-۷-۲-۱ فعالیت صنعتی……………………………………………………………………………………. ۳۷

۲-۷-۲-۲ اقتصاد جهانی…………………………………………………………………………………….. ۳۸

۲-۷-۲-۳ اقتصاد کشاورزی سرمایه داری……………………………………………………………….. ۳۸

۲-۷-۲-۴ اقتصاد نفت……………………………………………………………………………………….. ۳۹

۲-۷-۲-۵ شکاف دروضعیت اقتصادی…………………………………………………………………… ۳۹

۲-۷-۲-۶ گسترش فقر………………………………………………………………………………………. ۴۰

۲-۷-۲-۷ افزایش مستمر قیمت زمین واجاره مسکن…………………………………………………. ۴۱

۲-۷-۳ عصر اطلاعات……………………………………………………………………………………….. ۴۱

۲-۷-۴ شهرنشینی…………………………………………………………………………………………….. ۴۲

۲-۷-۴-۱ گسترش شهرها…………………………………………………………………………………… ۴۲

۲-۷-۴-۲ کنارگذاشتگی……………………………………………………………………………………… ۴۲

۲-۷-۴-۳ وجود بافت های فرسوده ومساکن ارزان قیمت…………………………………………… ۴۳

۲-۷-۴-۴ شهرنشینی پست مدرنیزم………………………………………………………………………. ۴۳

۲-۷-۵ نظام برنامه ریزی…………………………………………………………………………………….. ۴۳

۲-۷-۵-۱ متمرکز بودن تصمیم گیریها……………………………………………………………………. ۴۳

۲-۷-۵-۲ حذف از نظام برنامه ریزی…………………………………………………………………….. ۴۴

۲-۷-۵-۳ مدیریت منطقه کلانشهر………………………………………………………………………… ۴۴

۲-۷-۶ عدم تعادل فضایی…………………………………………………………………………………… ۴۴

۲-۸ تحلیل سه وجهی علل شکل گیری حاشیه نشینی( الگوی سه سطحی تحلیل)…………….. ۴۵

۲-۸-۱ سطح کلان……………………………………………………………………………………………. ۴۵

۲-۸-۲ سطح میانه…………………………………………………………………………………………….. ۴۶

۲-۸-۳ سطح خرد…………………………………………………………………………………………….. ۴۶

۲-۹ حاشیه نشینی وزمین شهری…………………………………………………………………………… ۴۷

۲-۹-۱ زمین شهری وبرخورداری گروههای مختلف ازآن…………………………………………… ۴۷

۲-۹-۲ قیمت زمین وارزش افزوده(رانت)………………………………………………………………. ۴۷

۲-۱۰ انواع حاشیه نشینی…………………………………………………………………………………….. ۴۸

۲-۱۰-۱ تقسیم بندی براساس محل سکونت اولیه……………………………………………………… ۴۸

۲-۱۰-۱-۱ حاشیه نشینی بومی…………………………………………………………………………….. ۴۸

۲-۱۰-۱-۲ حاشیه نشینی غیربومی داخلی……………………………………………………………….. ۴۸

۲-۱۰-۱-۳ حاشیه نشینی دوگانه…………………………………………………………………………… ۴۹

۲-۱۰-۲ تقسیم بندی براساس ویژگیها……………………………………………………………………. ۴۹

۲-۱۰-۲-۱ حاشیه نشینی آشکار…………………………………………………………………………… ۴۹

۲-۱۰-۲-۲ حاشیه نشینی پنهان…………………………………………………………………………….. ۴۹

۲-۱۰-۳ تقسیم بندی براساس جنبه ها……………………………………………………………………. ۴۹

۲-۱۰-۳-۱ حاشیه نشینی اقتصادی………………………………………………………………………… ۴۹

۲-۱۰-۳-۲ حاشیه نشینی اجتماعی………………………………………………………………………… ۵۰

۲-۱۰-۳-۳ حاشیه نشینی سیاسی………………………………………………………………………….. ۵۰

۲-۱۱ آثار و پیامدهای حاشیه نشینی درزندگی شهری………………………………………………… ۵۰

۲-۱۱-۱ حاشیه نشینی و محرومیت نسبی اجتماعی…………………………………………………… ۵۰

۲-۱۱-۲ حاشیه نشینی و فرهنگ فقر……………………………………………………………………… ۵۱

۲-۱۲ نظریه پردازان حاشیه نشینی…………………………………………………………………………. ۵۳

۲-۱۲-۱ دیدگاه بوم شناسی شهری یا دیدگاه مساله گرایان………………………………………….. ۵۳

۲-۱۲-۲ دیدگاه لیبرالی………………………………………………………………………………………. ۵۷

۲-۱۲-۳ دیدگاه اقتصاد سیاسی فضا………………………………………………………………………. ۵۸

۲-۱۲-۴ دیدگاه جامعه گرایان جدید……………………………………………………………………… ۶۰

۲-۱۳ شیوه های مدیریتی مقابله با شکل گیری مناطق حاشیه نشین………………………………… ۶۳

فصل سوم: بررسی وضع موجود منطقه مورد مطالعه……………………………………………….. *

۳-۱ تحلیل فضایی استان آذربایجانشرقی………………………………………………………………… ۶۵

۳-۱-۱ ویژگیهای طبیعی استان…………………………………………………………………………….. ۶۵

۳-۱-۱-۱ موقعیت جغرافیایی، حدود و وسعت استان………………………………………………… ۶۵

۳-۱-۱-۲ زمین شناسی و توپوگرافی استان……………………………………………………………… ۶۵

۳-۱-۱-۳ خصوصیات اقلیمی استان………………………………………………………………………. ۶۶

۳-۱-۱-۴ پوشش گیاهی استان…………………………………………………………………………….. ۶۶

۳-۱-۲ ویژگیهای جمعیتی، اجتماعی استان……………………………………………………………… ۶۷

۳-۱-۳ ویژگیهای اقتصادی استان………………………………………………………………………….. ۶۷

۳-۲ تحلیل فضایی شهرستان مرند ……………………………………………………………………….. ۷۰

۳-۲-۱ ویژگیهای طبیعی شهرستان………………………………………………………………………… ۷۰

۳-۲-۱-۱ موقعیت جغرافیایی، حدود و وسعت شهرستان……………………………………………. ۷۰

۳-۲-۱-۲ توپوگرافی شهرستان…………………………………………………………………………….. ۷۰

۳-۲-۱-۳ خصوصیات اقلیمی شهرستان………………………………………………………………….. ۷۰

۳-۲-۱-۴ پوشش گیاهی شهرستان………………………………………………………………………… ۷۱

۳-۲-۲ ویژگیهای جمعیتی شهرستان………………………………………………………………………. ۷۱

۳-۲-۳ ویژگیهای اقتصادی شهرستان……………………………………………………………………… ۷۱

۳-۳ تحلیل فضایی شهر مرند ……………………………………………………………………………… ۷۱

۳-۳-۱ ویژگیهای طبیعی شهر………………………………………………………………………………. ۷۱

۳-۳-۱-۱ موقعیت جغرافیایی، حدود و وسعت شهر…………………………………………………. ۷۱

۳-۳-۱-۲ زمین شناسی و توپوگرافی شهر………………………………………………………………. ۷۲

۳-۳-۱-۳ خصوصیات اقلیمی شهر……………………………………………………………………….. ۷۲

۳-۳-۲ تحلیل فضایی جغرافیای تاریخی شهر مرند……………………………………………………. ۷۳

۳-۳-۳ ویژگیهای کالبدی شهر……………………………………………………………………………. ۷۴

۳-۳-۴ خصوصیات جمعیتی شهر مرند…………………………………………………………………… ۷۷

۳-۳-۴-۱ تعداد و رشد جمعیت…………………………………………………………………………… ۷۷

۳-۳-۴-۲ ساختار سنی وجنسی جمعیت………………………………………………………………… ۷۸

۳-۳-۴-۳ تغییر و تحول جمعیت………………………………………………………………………….. ۸۲

۳-۳-۴-۴ جایگاه جمعیتی شهر مرند در شهرستان واستان……………………………………………. ۸۷

۳-۳-۴-۵ پیش بینی وآینده نگری جمعیت شهر مرند…………………………………………………. ۸۸

۳-۳-۵ ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی شهر مرند………………………………………………………. ۸۹

۳-۳-۶ ویژگیهای اقتصادی  شهر مرند……………………………………………………………………. ۹۰

۳-۳-۶-۱ نیروی کار…………………………………………………………………………………………. ۹۰

۳-۳-۶-۲ ساختار اشتغال……………………………………………………………………………………. ۹۱

۳-۳-۶-۳ روند اشتغالزایی………………………………………………………………………………… .. ۹۵

۳-۳-۶-۴ وضع شغلی گروههای اجتماعی…………………………………………………………….. .  ۹۶

۳-۳-۶-۵ جمعیت فعال، شاغل و بیکار………………………………………………………………… . ۹۷

فصل چهارم : یافته های تحقیق و بحث………………………………………………………………. *

۴-۱تحلیل رابطه درجه توسعه یافتگی محله ها با حاشیه نشینی در شهر مرند………………………۱۰۱

۴-۱-۱ نظام تقسیمات سیاسی……………………………………………………………………………. ۱۰۱

۴-۱-۲ تعیین محدوده محله………………………………………………………………………………. ۱۰۱

۴-۱-۳ محله های شهر مرند…………………………………………………………………………….. ۱۰۲

۴-۱-۴ محله بندی شهر مرند جهت بررسی شکل گیری اسکان غیررسمی……………………… ۱۰۲

۴-۱-۵ نحوه توزیع خدمات محله‌ای در شهر مرند…………………………………………………… ۱۰۷

۴-۱-۶ امکانات و خدمات شهری سطح محله و وضعیت آن در شهر مرند……………………. ۱۰۸

۴-۱-۶-۱ امکانات آموزشی……………………………………………………………………………….. ۱۰۸

۴-۱-۶-۲ خدمات تاریخی- جهانگردی  و مذهبی …………………………………………………. ۱۰۹

۴-۱-۶-۳ خدمات صنعتی و تجاری…………………………………………………………………….. ۱۰۹

۴-۱-۶-۴ پارک و فضای سبز شهری…………………………………………………………………… ۱۱۰

۴-۱-۶-۵ خدمات بهداشتی- درمانی……………………………………………………………………. ۱۱۱

۴-۱-۶-۶ فضاهای ورزشی و تفریحی…………………………………………………………………. ۱۱۱

۴-۱-۶-۷ تاسیسات وتجهیزات شهری…………………………………………………………………. ۱۱۲

۴-۱-۷ درجه توسعه یافتگی محله های مختلف شهر مرند…………………………………………. ۱۱۵

۴-۱-۷-۱ جمع واحدهای خدماتی………………………………………………………………………. ۱۱۵

۴-۱-۷-۲ مدل استاندارد سازی داده های مختلف الجنس………………………………………….. ۱۱۶

۴-۱-۷-۳ مدل تاکسونومی عددی……………………………………………………………………….. ۱۱۸

۴-۱-۷-۴ مدل ضریب ویژگی……………………………………………………………………………. ۱۲۳

۴-۱-۷-۵ مدل موریس…………………………………………………………………………………….. ۱۲۵

۴-۱-۷-۶ نتایج تلفیق مدل ها…………………………………………………………………………….. ۱۲۸

۴-۱-۸ مدل ضریب پراکندگی……………………………………………………………………………. ۱۳۰

۴-۱-۸-۱ حاشیه نشینی و توزیع ناعادلانه خدمات و کاربریها در شهر………………………….. ۱۳۲

۴-۱-۹ مشخصات محله های حاشیه نشین شهرمرند………………………………………………… ۱۳۴

۴-۱-۱۰ قیمت اراضی در محله های مختلف شهر مرند……………………………………………. ۱۳۷

۴-۱-۱۱ رابطه بین قیمت زمین با امکانات و خدمات شهری وجمع ارزشهای عددی……….. ۱۳۸

فصل پنجم: آزمون فرضیات، نتیجه گیری و ارائه  پیشنهادات…………………………………. *

۵-۱ آزمون فرضیات……………………………………………………………………………………….. ۱۴۱

۵-۱-۱ آزمون فرضیه اول…………………………………………………………………………………. ۱۴۱

۵-۱-۲ آزمون فرضیه دوم………………………………………………………………………………… ۱۴۲

۵-۲ جمع بندی و نتیجه گیری…………………………………………………………………………… ۱۴۳

۵-۳ رهیافت های برخورد با پدیده حاشیه نشینی……………………………………………………. ۱۴۴

۵-۴ پیشنهادها و راهکارها……………………………………………………………………………….. ۱۴۷

۵-۴-۱ پیشنهادهایی جهت ساماندهی مناطق حاشیه نشین…………………………………………. ۱۴۸

۵-۴-۲ پیشنهاداتی در سطوح مختلف کلان، منطقه و خرد………………………………………… ۱۵۲

۵-۴-۳ پیشنهاداتی برای پژوهشگرن آینده…………………………………………………………….. ۱۵۷

منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………….. ۱۵۸

فهرست جداول

عنوان                                                                                                  صفحه

(۳-۱) جدول روند تحولات جمعیتی شهر مرند………………………………………………………. ۷۷

(۳-۲) جدول ساختار سنی و جنسی جمعیت شهر مرند درسال ۱۳۸۵………………………….. ۷۹

(۳-۳) آمار وقایع میزانهای ولادت در شهرهای شهرستان مرند درسالهای ۱۳۸۵- ۱۳۸۰ …… ۸۲

(۳-۴) آمار وقایع میزانهای مرگ ومیر در شهرهای شهرستان مرند درسالهای ۱۳۸۵- ۱۳۸۰٫٫ ۸۴

(۳-۵) تحولات میزانها وشاخصهای عمده جمعیتی شهر مرند درسالهای ۱۳۸۵- ۱۳۸۰……… ۸۵

(۳-۶) مهاجران وارد شده به شهرهای شهرستان مرند از سال ۱۳۸۵- ۱۳۷۵    ……………….. ۸۶

(۳-۷) برآورد جمعیت شهر مرند با احتساب مهاجرت به تفکیک زن ومرد تا افق ۱۴۰۰……. ۸۸

(۳-۸) مقیسه شاخص های اقتصادی شهرهای شهرستان مرند باالگوی ملی…………………….. ۹۲

(۳-۹) توزیع شاغلان شهری شهرستان مرند دربخشهای عمده فعالیت برحسب جنس………. ۹۴

(۳-۱۰) تحولات اشتغال در بخشهای اقتصادی درشهرهای شهرستان مرنداز­سال ۱۳۸۵-۱۳۷۵…۹۵

(۳-۱۱) توزیع شاغلان شهری شهرستان مرند برحسب وضعیت شغلی…………………………. ۹۶

(۳-۱۲) توزیع جمعیت فعال، اشتغال وبیکاری مردان شهرمرند……………………………………. ۹۷

(۳-۱۳) توزیع جمعیت فعال، اشتغال و بیکاری زنان شهرمرند…………………………………….. ۹۹

(۴-۱) سرانه کاربریها در محله های ۱۶ گانه شهرمرند………………………………………………. ۱۱۳

(۴-۲) رتبه بندی و ارزش عددی جمع واحدهای خدماتی…………………………………………. ۱۱۵

(۴-۳) مدل استانداردسازی داده های مختلف الجنس……………………………………………….. ۱۱۷

(۴-۴) رتبه بندی داده های استاندارد شده……………………………………………………………… ۱۱۷

(۴-۵) فواصل مرکب بین محلات شهر مرند………………………………………………………….. ۱۱۹

(۴-۶) سرمشق توسعه محله های شهرمرند…………………………………………………………….. ۱۲۲

(۴-۷) درجه توسعه یافتگی محله های شهرمرند……………………………………………………… ۱۲۲

(۴-۸) مدل ضریب ویژگی………………………………………………………………………………… ۱۲۴

(۴-۹) رتبه بندی مدل ضریب ویژگی…………………………………………………………………… ۱۲۴

(۴-۱۰) مدل موریس……………………………………………………………………………………….. ۱۲۷

(۴-۱۱) رتبه بندی مدل موریس………………………………………………………………………….. ۱۲۷

(۴-۱۲) رتبه بندی نهائی درجات توسعه در محله های ۱۶ گانه شهر مرند……………………… ۱۲۹

(۴-۱۳): ضریب پراکندگی کاربریها در محلات مختلف شهر مرند به تفکیک کاربریها………. ۱۳۱

(۴-۱۴) قیمت اراضی درمحله های ۱۶ گانه شهر مرند……………………………………………… ۱۳۷

(۴-۱۵) محاسبه ضریب همبستگی زمین، برخـورداری ازامکانات ودرجــات توسعه درمحله هــای                        ۱۶  گانه شهر مرند………………………………………………………………………………………………………. ۱۳۹

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                  صفحه

(۳-۱) نمودار روند تحولات جمعیتی شهر مرند………………………………………………………. ۷۸

(۳-۲) نمودار هرم سنی شهر مرند……………………………………………………………………….. ۸۱

(۳-۳) میزان ولادت در شهرهای شهرستان مرند …………………………………………………….. ۸۳

(۳-۴) میزان مرگ ومیر درشهرهای شهرستان مرند …………………………………………………. ۸۴

(۳-۵) مهاجران وارد شده به شهرهای شهرستان مرند……………………………………………….. ۸۷

(۳-۶) برآورد جمعیت شهر مرند تا افق ۱۴۰۰……………………………………………………….. ۸۸

(۳-۷) درصد اشتغالزایی درشهرهای شهرستان مرند…………………………………………………. ۹۵

(۳-۸) توزیع شاغلان شهری شهرستان مرند برحسب وضعیت شغلی…………………………… ۹۶

(۳-۹) توزیع جمعیت فعال، اشتغال و بیکاری مردان شهر مرند…………………………………… ۹۸

(۳-۱۰) توزیع جمعیت فعال، اشتغال و بیکاری زنان شهر مرند…………………………………… ۱۰۰

(۴-۱) ارزش عددی جمع واحدهای خدماتی…………………………………………………………. ۱۱۶

(۴-۲) رتبه بندی داده های استاندارد شده براساس ارزش عددی…………………………………. ۱۱۸

(۴-۳) سرمشق توسعه ودرجات توسعه یافتگی……………………………………………………….. ۱۲۳

(۴-۴) رتبه بندی مدل ضریب ویژگی براساس ارزش عددی………………………………………. ۱۲۵

(۴-۵) رتبه بندی مدل موریس براساس ارزش عددی……………………………………………….. ۱۲۸

(۴-۶) رتبه نهائی براساس ارزش عددی……………………………………………………………….. ۱۳۰

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                  صفحه

(۳-۱) نقشه تقسیمات سیاسی استان آذربایجانشرقی………………………………………………… ۶۹

(۳-۲) عکس هوایی شهرستان مرند……………………………………………………………………… ۷۶

(۴-۱) نقشه محله های ۱۶ گانه شهر مرند……………………………………………………………… ۱۰۶

(۴-۲) نقشه کاربری اراضی شهر مرند………………………………………………………………….. ۱۱۴

(۴-۳) نقشه رتبه بندی نهائی……………………………………………………………………………… ۱۳۳

(۴-۴) نقشه محله های حاشیه نشین شهر مرند……………………………………………………….. ۱۳۶

فهرست منابع:

۱- ابراهیم زاده، عیسی، (۱۳۸۰)، مهاجرتهای روستائی و علل پیامدهای آن، نمونه مورد استان سیستان و بلوچستان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره ۱، سال شانزدهم.

۲- آسایش، حسین، (۱۳۷۱)، توسعه انسانی و چشم اندازهای آن در کشورهای اسلامی (تعریف و اندازه گیری)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال هفتم، شماره ۲۴٫

۳-­­­­­­­­­­­­­­­­__________، (۱۳۸۳)، اصول و روشهای برنامه ریزی ناحیه ای، دانشگاه پیام نور.

 _____________ -۴، (۱۳۸۵)، اصول و روشهای برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور.

۵- افروغ، عماد، (۱۳۷۷)، فضا و نابرابری اجتماعی؛ ارائه الگویی برای جدایی گزینی فضایی و پیامدهای آن، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.

۶- آقابخشی، حبیب‌الله،(۱۳۸۲)، حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی (مجموعه مقالات)، جلد دوم، تهران، دانشگاه بهزیستـی و توانبخشی.

۷- آقاجانیان، اکبر و مجید، پایدار، (۱۳۶۸)، نگاهی به عوامل ساختی در مهاجرت، مطالعة موردی ایران، گرد آورنده عبدالعلی لهسائی زاده، شیراز، نوید.

دانلود فایل

مقدمه

نیاز انسان به طبیعت، نیازیست انکار ناپذیر، سفر در طبیعت و هم اقامت در آن و مأنوس شدن با آن در ساختن روح انسان بسیار تأثیر گذارند و معماری از عوامل تعیین کننده نحوه اقامت و بی شک نحوه برخورد او در این اقامت با طبیعت است. معماری علاوه بر این که به ایجاد رابطه با محیط طبیعی کمک می‌کند، وظیفه محافظت از آن را در برابر آسیبهایی که از طرف انسانها به آن وارد می شود برعهده دارد تا تخریب گریز ناپذیر محیط بدست انسان را به حداقل برساند.

منطقه آبسر و یکی از مکانهایی است که ناهماهنگی بین انسانهای دوستدار طبیعت با محیط طبیعی در آن نتیجه‌ای جز آسیب و تحلیل رفتن پیوسته زیباییها بدست علاقمندان به آن نداشته است. منظور از ناهماهنگی، همان نداشتن درک صحیح انسان از محیطی است که برای لذت بردن و استراحت، از فضاهای شلوغ و پردغدغه. به آن پناه می‌برد. حضور معماری در این مکان تفریحی و طبیعی می‌تواند با ساماندهی فضا و در نتیجه عملکرد انسان، هم بهره او را از محیط افزایش دهد و هم محیط را از اسیب او در امان دارد.

هدف از این مجموعه توریستی – تفریحی، فهمیدن نحوه برخورد و درک صحیح و رسیدن به ماهیت دریاچه است و اینکه بدانیک به کدام دلایل به بازدید دریاچه می‌رویم و  راه مناسب برای دستیابی به اهدافمان چیست.

تعریف پروژه

پروژه در کنار یک محیطی مسطح در کنار کوههای لرستان در نظر گرفته شده است. این پروژه شامل اقامتگاه و امکانات تفریحی برای گردشگران در محدوده سایت و نیز فضاسازی مناسب مسیر کوهستان در ضمن حفظ کردن خصوصیات طبیعی آن و شاخص نمودن مسیرهای خاص و چشم اندازهای زیبا و نیز ایجاد محلهای اقامتی در کنار ورزشگاه به صورت اقامتگاههای بومی منطقه می‌باشد.

اقامتگاه، شامل هتل برای اقامت چند روزه بازدید کنندگان و اقامتگاههای موقت به صورت بومی و سوئیت برای علاقمندان به این نوع اقامت می‌باشد.

امکانات تفریحی شامل امکانات ورزشیاز قبیل تنیس، شنا، اسب سواری، و … و نیز ورزشهای زمستانی با توجه به برفگیر بودن منطقه می‌باشد. البته تمامی طرحهای برنامه ریزی شده با توجه به ظرفیت منطقه و مسائل زیست محیطی آن در مطالعات آتی صورت خواهد گرفت.

به دلیل پوشش غنی گیاهان دارویی آزمایشگاه و مراکز تحقیقی برای محققان ایجاد خواهد شد.

اهداف پروژه

دربخشهای پیشین در مورد اهداف پروژه توضیحاتی داده شد اما به طور خلاصه هدف از این طرح را در موارد زیر می‌توان بیان کرد:

-        ساماندهی فضای طبیعی برای استفاده مناسب انسان

-        حفاظت از محیط زیست در مقابل آسیبهای وارد از طرف استفاده کنندگان

-        توجه به مسأله اکوتوریسم و جذب گردشگران

-        کمک به اقتصاد منطقه

این اهداف کلان پروژه به کمک اهداف کوچکتری که در زیر آمده‌اند دنبال می‌شوند :

-        ایجاد امکانات اقامتی مناسب برای بازدیدکنندگان

-   ایجاد زمینه‌های مناسب برای شناخت منطقه و استان به کمک ساخت موزه، نمایشگاههای موقت و دائم، بازارچه‌ها و …

آنچه در بالا آمد خلاصه‌ای بود از تعریف این پروژه توریستی – تفریحی- پژوهشی برای برخورد مناسب تر و مفیدتر انسان با طبیعت پیش بینی شده است.

دانلود